De genetica
Genetica
Katten hebben 19 paar chromosomen. Hierop ligt alles erfelijke eigenschappen vast zoals:
de bouw
de lengte van de vacht
de tekening
de kleur
zelfs het karakter
Het verschil tussen poezen en katers zit hem in de geslachtchromosomen de X of de Y. Poezen hebben XX chromosomen en Katers XY chromosomen. Omdat de poes alleen maar X heeft, bepaald de kater of een kitten een vrouwtje wordt (moeder X + vader X=XX) of een mannetje (moeder X + vader Y=XY).
Hieronder staat een schema met symbolen en een verkorte uitleg. De symbolen worden gebruikt voor het maken van een genetische code van een kat. Maar ook om te kijken wat voor kittens er uit een kruising van twee katten voortkomen. Een kruising tussen een zwart met witte en blauwgemarmerde ouder kan bijvoorbeeld een zwart gemarmerd met witte kitten voortbrengen.
Je hebt dan de volgende genetische codes:
a a D - i i mc -- o o S - w w X A - d d i i mc mc o o s s w w = A a D d i i mc mc o o S s w w
Maar er zijn ook andere kittens mogelijk! Je ziet dat de twee genetische codes worden gemixt tot één genetische code.
Vaak is het wel makkelijker om te weten welke genen de ouders precies hebben. Soms kunnen ze namelijk wel recessieve genen vererven (die genen dragen ze maar tonen ze niet zelf). Om hierachter te komen kan je terugkijken bij de grootouders
Soort gen
Symbolen
Korte Uitleg
Patronengen
AA:
Aa:
aa:
Agouti (met patroon) Tabby
Agouti, kan "non-agouti" vererven
Non-agouti (effen)
Kleurgen
DD:
Dd:
dd:
Harde kleur (Zwart, Rood, Schildpad)
Harde kleur, kan "verdunde kleur" vererven
Verdunde kleur (Blauw, Creme, Blauw schildpad)
Expressiegen
II:
Ii:
ii:
Inhibitor Smoke, zilver, Shaded
Inhibitor Smoke, zilver, Shaded, kan "normaal pigment" vererven
Normaal Pigment
Patronengen
Mc:
Mcmc:
mcmc:
Gestreept
Gestreept, kan "gemarmerd" vererven
Gemarmerd
Expressiegen
SS:
Ss:
ss:
Met wit (Bicolor/Van/Harlekijn))
Met wit (Bicolor/mitted), kan "zonder wit" vererven
Zonder wit
Expressiegen
WW:
Ww:
ww:
Volledig Wit
Volledig Wit, kan "niet wit" vererven
Niet wit
Kleurgen
XOXO:
XOXo:
XoXo:
Poes Rood'
Poes Schildpad
Poes Zwart
XOY:
XoY:
Kater Rood
Kater Zwart
Er zijn nog meer erfelijkheidssymbolen, deze vind je echter niet altijd terug in de genetische codes, zoals ll: Longhaired (alle Maine Coons hebben ll, ze zijn immers langharig). Ook zijn er katten die heel veel wit hebben met gekleurde Tabby vlekken (spots), hier wordt de code Sp: Spotted of sp: Non Spotted gebruikt. Er zijn ook Maine Coons met extra tenen, ook wel Polydactyl genoemd, zij gebruiken de code Pd: polydactyl of pd: Non-Polydactyl.
Effen en patronen:
Alle katten dragen een bepaald patroon, ook de effen gekleurde katten. Dominant Agouti (met patroon) is A. Effen katten hebben Recessief Non Agouti (zonder patroon), a. Een effen kat is dus homozygoot aa. Homozygoot AA heeft een tabbypatroon en alle kittens zullen dat ook hebben. De Tabby genen hebben nog verschillende patronen, sommige dominant en andere recessief. Gestreept is dominant over gemarmerd, gevlekt en effen. Gevlekt is dominant over gemarmerd en effen. Gemarmerd is alleen dominant over effen. Een heterozygoot Aa heeft een tabby patroon, maar kan effen vererven.
Naast het eerste gen, A gen heb je ook nog het Mc gen, die het soort Tabby bepaald, Mc staat voor gestreept, mc voor gemarmerd. Het derde gen heet Sp die zorgt of het patroon gedeeltelijk of geheel aanwezig is.
Harde of verdunde kleur:
Harde of echte kleur is D en verdunde kleur is d. D is dominant over d. Homozygoot betekend twee dezelfde genen, dus DD (Harde kleuren: Zwart, Rood of Schildpad) of dd (verdunde kleuren: Creme of Blauw). Heterozygoot betekend Dd, de kat heeft zichtbaar een harde kleur, maar kan een verdunde kleur vererven.
Pigment:
Gen I (inhibitor) zorgt voor het tegenhouden van pigment in de haren, zodat variaties ontstaan als Smoke (witte ondervacht bij effen) of Zilver (lichte of witte ondervacht bij Tabby). Er kan veel of weinig gen I voorkomen op de vacht. Veel gen I betekend dat de kat een lichte vacht met een klein gekleurd topje heeft (Shaded).
Rood of Zwart:
Alle katten hebben een gen voor Rood, Rood komt alleen op de X voor, dus is geslachtgebonden.
Dominant Rood: XO, dit betekend dat de kat zichtbar Rood is of Rode vlekken heeft (schildpad). Recessief Rood: is Xo, geen rood, maar elke andere kleur (alle kleuren zijn afgeleid van Zwart).
Een kater heeft maar 1 X en ziet er zo uit: XOY (Rood) of XoY (Zwart). Bij een Poes ziet het er zo uit: XoXo (Zwart) XOXO (Rood) XoXO (schildpad) XOXo (schildpad).
(Met)Wit:
Wit is dominant over geheel gekleurd. SS (Van)of Ss (Harlekijn) staat voor het aandeel wit, waarbij Ss wel zonder wit kan vereven. Homozygoot ss bestaat eigenlijk niet, de kat is dan niet met wit. Geheel witte katten hebben een dominant gen W, de witte kat draagt eigenlijk wel een kleur, maar deze is niet zien (je kunt kijken bij de (groot)ouders). Niet alle witte katten zijn doof, doofheid komt het meest voor bij katten met blauwe ogen.